İSTANBUL BİR ESERİNİ DAHA KAYBETTİ

İstanbul kültür varlıklarını hızla kaybediyor. Büyük-küçük denmeden, hangi devire ait olduğu ya da nerede bulunduğu farketmeden, nadiren doğal yıpranmayla, çok zaman da insanoğlu tarafından yok ediliyor. Kırılıyor, yıkılıyor, çalınıyor...

Son örneklerden biri Yedikule kapısının üzerinde binlerce yıldır duran kartal kabartması oldu. İstanbul surlarıyla yaşıt olduğu düşünülen kabartma birkaç gün önce yerinden söküldü. Bizans sanatı ve arkeolojisi uzmanı Dr. Feridun Özgümüş'ün 1998 yılından beri tarihi yarımadada yaptığı arkeolojik yüzey araştırmalarında da varlığını tespit ettiği kabartma, muhtemelen önüne asılan seçim afişinin arkasından çalındı.

Özgümüş kabartma ile ilgili olarak "Kartal figürü sadece Bizans'ta değil antik çağda da kullanılıyordu. Hellenistik çağda (MÖ 4. yy başı - MÖ 2. yy ortası) Anadolu'daki yerel Hellenik kralların ordularında PLANKH denilen birlikler vardı. Düzenli savaşta çok işe yarayan bu birlikler Romalılar Anadolu'ya gelince (MÖ 130) Roma ordu sisteminde 'lejyon' adını aldılar ve kartal motifiyle sembolize edildiler. Daha sonra bu kartal figürü hem Roma devletini hem de hıristiyanlaşmış Roma İmparatorluğu'nu temsil etmeye başladı. Bu yüzden de bazen çift başlı olarak tasvir edildiler" açıklamasını yaptı.

Özgümüş, "Yedikule'de bulunan ve MS 5. yüzyılda inşa edilen İstanbul surlarının kapılarından Yedikule kapısı (Pili İptaPirgos) kemerinin üzerinde Roma lejyonlarının en önemli sembollerinden Erken Bizans dönemi mermer kartal kabartması diğer geç Roma kartallarına göre tek başlı olan ve kanımızca dini nitelikten çok askeri bir gücü temsil eden ve bu yüzden tek başlı kartalların az örneklerindendi. Ne yazık ki artık yerinde değil." şeklinde konuştu.

İstanbul surlarında buna benzer (Ayvansaray Grolimne kapısındaki İmparator Kabartmaları, Yedikule Kalesi'ndeki 5. yüzyıl tavus kuşu kabatmaları, Ayvansaray'daki Simurg kabartması gibi) çok kıymetli örnekler olduğunu söyleyen Özgümüş bunların da kartal rölyefi gibi çalınma ihtimali olduğundan bir proje kapsamında yerlerinden alınıp yerlerine replikalarının konması, orijinallerinin de arkeoloji müzelerine götürülmesinin gerektiğini belirtti ve bu konuda herkesi duyarlı olmaya çağırdı.

TAYHaber, Ayşe Didem Bayvas, 07.03.2009

önüne asılan seçim afişiyle çalınmasıda az rastlanılacak türden